Tìm hiểu kỹ các triệu chứng xuất huyết dạ dày (chảy máu dạ dày) cũng như nguyên nhân gây bệnh để từ đó có hướng điều trị bệnh kịp thời, ngăn chặn các biến chứng xấu có thể xảy ra gây ảnh hưởng đến sức khỏe.
Xuất huyết dạ dày là hiện tượng chảy máu trong đường tiêu hóa. Nếu bệnh không được điều trị sớm có thể dẫn đến tình trạng mất máu đe dọa đến tính mạng người bệnh. Do đó, để kiểm soát bệnh hiệu quả, người bệnh cần hiểu rõ nguyên nhân và triệu chứng chảy máu dạ dày. I. Nguyên nhân gây xuất huyết dạ dày
Có nhiều nguyên nhân gây xuất huyết dạ dày và thường được phân thành hai loại đó là nguyên nhân gây chảy máu dạ dày trên và nguyên nhân gây chảy máu dạ dày dưới. Tùy thuộc vào vị trí chảy máu trong đường tiêu hóa mà xếp loại nguyên nhân trên hay dưới. Tuy nhiên, xuất huyết dạ dày là triệu chứng có thể xảy ra do nhiều yếu tố khác nhau gây ra. Dưới đây là 8 nguyên nhân gây bệnh xuất huyết dạ dày, người bệnh cần nắm đề phòng tránh. 1/ Lạm dụng quá nhiều rượu biaTheo ThS.BS Lê Thị Tuyết Phượng (Khoa nội tiêu hóa bệnh viện nhân dân 115 TPHCM) cho biết: Rượu, bia chính là nguyên nhân gây viêm loét dạ dày và xuất huyết dạ dày chính là biến chứng nghiêm trọng của bệnh viêm loét dạ dày. Rượu và bia được liệt kê vào nguyên nhân gây xuất hiện dạ dày trên. Bởi việc sử dụng rượu bia sẽ gây sản xuất nhiều acid dịch vị và gây kích thích niêm mạc dạ dày. Từ đó, niêm mạc bị tổn thương và gây ra các vết loét, xước. Nếu người bệnh không ý thức về tác hại của rượu mà vẫn tiếp tục sử dụng, về lâu dần lớp niêm mạc bị tổn thương nặng và phá vỡ gây chảy máu. Bên cạnh đó, rượu và bia không chỉ gây ảnh hưởng đến dạ dày mà còn tác động xấu đến gan. Lạm dụng rượu bia quá mức trong thời gian dài có thể gây tổn thương gan, làm giảm protein và ức chế các hoạt động sản xuất chất đông máu. Đồng thời, xơ gan hoặc sẹo gan làm thay đổi lưu lượng máu đến gan và dẫn đến tăng áp lực trong mạch máu trong gan. Chính vì lý do này, dẫn đến hiện tượng mất máu nhiều hoặc khó cầm máu khi dạ dày bị xuất huyết. 2/ Chế độ ăn uống không hợp lýChế độ ăn uống là một trong những vấn đề được người bệnh xuất huyết quan tâm hàng đầu. Bởi đây chính là yếu tố bảo vệ có vai trò kháng acid, bảo vệ lớp lót dạ dày khỏi các tác nhân gây bệnh. Tuy nhiên, nếu bạn áp dụng chế độ ăn uống không hợp lý và không có tính khoa hoc thì chúng sẽ chính là yếu tố gây loét dạ dày. Sau một thời gian dài, các vết loét hình thành sâu gây nên các triệu chứng xuất huyết dạ dày như đau, chảy máu… Chính vì vậy bạn cần hạn chế một số việc sau. Một chế độ ăn uống không hợp lý có thể bao gồm:Thường xuyên sử dụng chất kích thích như rượu, bia, cà phê,..Luôn bổ sung thực phẩm có chứa nhiều chất cay nóng vào khẩu phần ăn.Thường xuyên uống nước ngọt và ăn thực phẩm lạnh.Ăn quá nhiều thức ăn chế biến sẵn, hun khói hoặc chiên xào,…Uống trà xanh vào lúc bụng đang trống rỗng hoặc ăn quá no, đôi khi lại để bụng đói.Ăn nhiều thực phẩm chứa acid và thực phẩm khô cứng gây khó khăn cho việc co bóp và chuyển hóa của dạ dày.3/ Do tác dụng phụ của thuốcThuốc ngoài việc giúp giải quyết nhanh các triệu chứng đau do bệnh gây ra và cũng là giải pháp đầu tiên được nhiều người bệnh nghĩ đến khi cơn đau xuất hiện. Tuy nhiên, thuốc cũng chính là con dao hai lưỡi làm tăng nguy cơ xuất huyết dạ dày nếu bạn không tuân thủ theo chỉ định của bác sĩ. Sử dụng thuốc, đặc biệt thuốc kháng sinh hoặc các loại thuốc giảm đau, chống viêm, NSAID (thuốc kháng viêm không chứa steroid),… có thể gây viêm dạ dày. Bởi thuốc làm tăng sự bài tiết acid dạ dày tạo nên hiệu ứng ăn mòn niêm mạc dạ dày và gây viêm. Lâu dần, chúng hình thành các vết loét và gây nên các triệu chứng chảy máu dạ dày. 4/ Do kiềm hoặc axitAcid và kiềm được nhiều chuyên gia nhận định chính là nguyên nhân xuất huyết dạ dày hàng đầu đáng được quan tâm, mặc dù những trường hợp do chúng gây ra xảy ra rất hy hữu, đa phần do nhầm lẫn. Cũng dễ hiểu, Acid và kiềm đều là chất hóa học mạnh có thể gây ăn mòn, hủy hoại bề mặt nó tiếp xúc và có thể gây tổn thương mô hữu cơ. Chính vì vậy, nếu bạn chẳng may uống nhầm dung dịch acid hoặc kiềm, cần đến ngày cơ sở y tế gần nhất để làm thủ thuật rửa ruột và dạ dày, tránh gây tổn hại đến các bộ phận mà chúng tiếp xúc, đặc biệt dạ dày. Bởi acid hoặc kiềm khi vào dạ dày chúng sẽ phản ứng mạnh mẽ khiến các tế bào tiếp xúc nhăn nhúm. Lúc này, xảy ra hiện tượng ăn mòn hóa học, đó là màng tế bào thay đổi tính thấm dẫn đến hiện tượng acid và kiềm tràn vào gây chết tế bào. Nếu xét về mặt bệnh hoc, đây chính là triệu chứng chảy máu dạ dày (xuất huyết dạ dày), nặng hơn có thể gây thủng dạ dày. 5/ Căng thẳng, stress thường xuyênCăng thẳng, stress thường xuyên là mầm mống của bệnh đau dạ dày. Hormone cortisol được biết đến như hoạt chất giúp điều tiết, ổn định acid trong dạ dày, ngăn ngừa sự tác động của acid đến lớp màng nhầy bảo vệ niêm mạc dạ dày. Một khi cơ thể gặp phải vấn đề về áp lực tinh thần, lúc này, hormone lo lắng (cortisol) được sản sinh vượt mức cho phép. Điều này có nghĩa, chúng không thực hiện chức năng điều hòa acid mà phản ứng ngược lại gây kích thích tiết acid dạ dày. Acid dạ dày dư thừa tạo ra hiệu ứng ăn mòn niêm mạc dạ dày và gây ra các vết loét. Nếu tình trạng stress, căng thẳng không được cân bằng, các vết loét tạo thành sẽ ăn sâu và phá vỡ lớp niêm mạc dạ dày gây nên các dấu hiệu xuất huyết dạ dày như chảy máu. Chính vì vậy, có thể nói căng thẳng, stress là nguyên nhân gây xuất huyết dạ dày. 6/ Tăng áp lực tĩnh mạch cửaTăng áp lực tĩnh mạch cửa thường do bệnh lý về xơ gan và dẫn đến hiện tượng xuất huyết dạ dày. Khi bị chảy máu, máu có thể chảy nhiều hay ít, chảy vào bất kỳ lúc nào mà không có dấu hiệu cảnh báo trước. Thông thường, nguyên nhân xuất huyết dạ dày do bệnh lý xơ gan chủ yếu là do rượu gây ra. Ngoài ra, xuất huyết dạ dày xảy ra cũng có thể do các bệnh như sụy tủy xương, ung thư dạ dày hoặc bệnh máu khó đông hay bạch cầu,… 7/ Chảy máu do u dạ dày hay ung thưUng thư dạ dày hay xuất hiện khối u trong dạ dày cũng chính là yếu tố gây xuất huyết dạ dày. Bởi khi các tế bào ung thư dần xâm lấn các cơ quan lân cận bắt buộc chúng phải làm vỡ khối u để lan rộng ra khắp cơ thể. Lúc này, bệnh gây tăng áp lực lên tính mạch cửa và gây chảy máu. 8/ Hội chứng Mallory WeissĐây là hiện tượng vết rách niêm mạc nối giữa dạ dày với ống thực quản. Hiện tượng này xảy ra khi người bệnh nôn hoặc nôn khan trong thời gian dài. Trong quá trình nôn, lượng acid do trào ngược dạ dày đẩy lên ống thực quản gây ăn mòn lớp lót bảo vệ niêm mạc thực quản dẫn đến tình trạng viêm loét. Từ đó, dẫn đến hội chứng vết rách Mallory Weiss và gây chảy máu. Biểu hiện chảy máu xảy ra nhiều khi người bệnh sử dụng rượu hoặc ho mạnh. II. Triệu chứng xuất huyết dạ dày bạn cần biếtTheo các chuyên gia về bệnh lý dạ dày, các triệu chứng xuất huyết dạ dày thường không rõ ràng và rất dễ gây nhầm lẫn với các bệnh lý khác của dạ dày. Tuy nhiên, nếu gặp một vài triệu chứng điển hình sau đây, bạn nên nghi ngờ rằng có thể bạn đang bị xuất huyết dạ dày hoặc chảy máu dạ dày và cần tiến hành thăm khám ngay lặp tức. 1/ Đau dữ dội vùng thượng vịĐây được xem là triệu chứng xuất huyết dạ dày đầu tiên được chẩn đoán lâm sàng qua mô tả của bệnh nhân. Người bệnh cảm thấy cơn đau nhức dữ dội ngay tại vùng thượng vị. Cơn đau sau đó lan rộng ra khắp bụng và gây cảm giác cứng bụng, đặc biệt bệnh nhân có dấu hiệu toát mồ hôi và mệt mỏi. 2/ Cơ thể mệt mỏi, sút cân Triệu chứng chảy máu dạ dày khiến người bệnh cảm thấy khó chịu, cơ thể mệt mỏi. Từ đó, dẫn đến hiện tượng không muốn ăn hoặc ăn không ngon. Nếu tình trạng này diễn ra trong thời gian dài, người bệnh sẽ mất sức do cơ thể không được bù đắp đầy đủ dinh dưỡng để nuôi dưỡng dẫn đến tình trạng ốm yếu và sút cân, da bị xanh xao, thậm chí gây suy nhược cơ thể. Bên cạnh đó, xuất huyết dạ dày ít nhưng kéo dài có thể gây thiếu máu trầm trọng dẫn đến hiện tượng người bệnh mệt mỏi và suy tim. 3/ Nôn ra máu dấu hiệu xuất huyết dạ dàyTriệu chứng chảy máu dạ dày biểu hiện rõ nhất đó là hiện tượng nôn ra máu. Thông thường, nếu có xuất huyết xảy ra trong dạ dày, người bệnh thường nôn ra máu có màu đỏ tươi hoặc màu nâu hồng. Sau thời gian dài, máu nôn ra có màu trông giống như cà phê hoặc có thể bị vón cục cùng với thức ăn chưa được tiêu hóa hết. Khi nôn, bệnh nhân thường thấy nôn nao, khó chịu trong người. Cảm giác lợm giọng xuất hiện sau khi nôn xong. 4/ Đi đại tiện ra phân đenMáu trong phân hoặc phân màu đen là một trong những triệu chứng xuất huyết dạ dày mà cơ thể muốn cảnh báo bạn bệnh đang ở mức độ nặng. Phân đen có thể do nhiều yếu tố gây ra, chẳng hạn do sử dụng thuốc bismuth (Pepto-Bismol) hoặc do sử dụng một số loại thực phẩm. Tuy nhiên, phân đen do chảy máu dạ dày gây ra, người bệnh sẽ cảm thấy mùi tanh hôi nồng như mùi máu lẫn thức ăn và bụng có biểu hiện co cứng khi chạm vào. Đối với trường hợp, máu chảy nhiều, phân thường lỏng và có màu đỏ, mùi hôi tanh rất khó chịu. Nếu máu chảy ít, phân vẫn theo khuôn nhưng màu thay đổi giống như nhựa đường và có mùi khắm gây khó chịu. III. Các dấu hiệu xuất huyết dạ dày cần đi khám ngayNgười bệnh nên đi thăm khám ngay lập tức khi thấy bản thân xuất hiện các dấu hiệu sau đây, bởi đây đều là các triệu chứng báo hiệu cơ thể đang bị mất máu nghiêm trọng có thể đe dọa đến tính mạng của bạn. Da xanh xao do mất máu, thiếu sắtNgười bệnh có dấu hiệu chóng mặtCơ thể mệt mỏi, cơ bắp có dấu hiệu yếu cơ và không hoạt động đượcHiện tượng khó thở diễn ra khá nhiều lần ngày.IV. Lưu ý cho bệnh nhân chảy máu dạ dàyKhi có các triệu chứng chảy máu dạ dày người bệnh cần lưu ý một số vấn đề sau để giảm thiểu các ảnh hưởng của bệnh đối với sức khỏe. Người bệnh xuất huyết dạ dày bên cạnh việc tuân thủ theo phác đồ điều trị do bác sĩ đề ra cũng cần thực hiện các lưu ý sau đây để khắc phục và ngăn ngừa bệnh tái phát.Các bạn nên có chế độ ăn uống hợp vệ sinh để phòng ngừa xuất huyết dạ dày do vi khuẩn Hp gây ra. Tốt nhất nên ăn chín, uống sôi bởi vi khuẩn Hp có khả năng lây từ người này sang người khác bằng đường tiêu hóa và ăn uống.
Không nên ăn thực phẩm chua, cứng, thực phẩm lên men hoặc cay nóng,…Người bệnh nên ăn những loại thực phẩm mềm tốt cho hệ tiêu hóa như soup, cháo và một số loại củ quả đã được nấu mềm.Bên cạnh đó, các bạn tuyệt đối không dùng chung đồ dùng cá nhân với người thân hoặc bạn bè sống chung, nếu biết họ bị nhiễm vi khuẩn Hp gây xuất huyết dạ dày.Mặt khác, sử dụng thuốc giảm đau hoặc thuốc cầm máu theo đúng chỉ định của bác sĩ chuyên môn, tránh tự ý mua và sử dụng thuốc khiến bệnh trở nên tồi tệ hơn.Tuyệt đối không nên sử dụng rượu bia hoặc các chất kích thích khác như cà phê, nước ngọt có ga.Luôn giữ tinh thần thật vui vẻ và thoải mái, tránh tình trạng căng thẳng hoặc stress.Tập luyện thể dục thể thao là cách giúp nâng cao sức đề kháng và hệ miễn dịch cho cơ thể và dạ dày chống lại sự xâm nhập của tác nhân gây bệnh. Các bài tập như yoga, thiền hay đi bộ, chạy bộ,… không chỉ giúp tăng cường thể lực mà còn giúp tinh thần thoải mái, giúp máu lưu thông đến dạ dày đê thực hiện chức năng nuôi dưỡng tốt hơn.Ngoài ra, khi có các dấu hiệu như đau nhức vùng thượng vị dữ dội hoặc nôn ra máu, các bạn nên đến cơ sở thăm khám gần nhất để được chẩn đoán và điều trị.Điều quan trọng nhất bệnh nhân bị xuất huyết dạ dày muốn bệnh mau khỏi đó là nên uống thuốc đúng giờ, đủ liều lượng và cần thăm khám đinh kỳ.Trên đây là nguyên nhân và triệu chứng xuất huyết dạ dày được chúng tôi tổng hợp, hy vọng những thông tin cung cấp nêu trên sẽ giúp bạn có cái nhìn tổng thể về yếu tố gây bệnh. Từ đó, giúp bạn có biện pháp phòng tránh bệnh xuất huyết dạ dày hiệu quả.